delillerin menşeine işarettir ki o zerratın hiçbir vasıta ve esbab olmaksızın cemadiyetten hayvaniyete def’aten intikal etmesi, zihni Sâni’i ikrar etmeye mecbur eder. Ve keza o zerrat, mevat halinde iken vaziyetleri sabit olmadığından şe’nleri ve iktizaları, fâsılasız takiptir.

Sual: اَحْيَاكُمْ ün yerine ne için صِرْتُمْ اَحْيَٓاءً denilmemiştir?

Cevap: اَحْيَاكُمْ hayatın Cenab-ı Hak tarafından i’ta edildiğine sarahaten delâlet eder. صِرْتُمْ اَحْيَٓاءً de o delâlet yoktur. Yalnız “Hayat sahibi oldunuz.” manasına delâlet eder.

ثُمَّ يُمٖيتُكُمْ

Bunun yerine تَمُوتُونَ zikredilmemesi; mevtin, kaderin takdiriyle kudretin büyük bir tasarrufu olduğuna işarettir. Evet, ömr-ü tabiîsini bitirip sonra ölenler pek azdır. Kısm-ı a’zamı, ömr-ü tabiîsi esnasında ölürler. Demek mevt, tabiî bir netice değildir ancak cesedin inhilaliyle dağılmasından ibarettir, yoksa ruhun fenasıyla değildir. Mevt ile ceset dağılır, ruh bâki kalır.

ثُمَّ يُحْيٖيكُمْ

Mâkabliyle mâba’di arasında bu’d-u mesafeyi ifade eden ثُمَّ imate ile ikinci ihya arasında kocaman âlem-i berzahın fâsıla olduğuna işarettir.

ثُمَّ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

Bu ثُمَّ ise ikinci ihya ile rücû arasında mevcud büyük bir perde ve hicabın bulunduğuna işarettir.

تُرْجَعُونَ Yani “Esbab perdesinin keşfiyle, vesaitin tardıyla Allah’a rücû edeceksiniz.”